Jak urządzić biuro?
Ergonomia w biurze
Ergonomia to dziedzina wiedzy zajmująca się wyjaśnianiem i badaniem wzajemnego oddziaływania pomiędzy człowiekiem, a jego środowiskiem pracy. Po raz pierwszy pojęcie ergonomii użył i zdefiniował polski przyrodnik profesor Wojciech Bogumił Jastrzębowski w swoich pracach wydanych w 1857 roku. Współczesna ergonomia jest nauką interdyscyplinarną korzystającą z dorobku między innymi takich dziedzin nauki jak: medycyna, antropometria, socjologia, psychologia oraz nauki techniczne.
Ergonomia pracy biurowej to nie tylko kwestia ergonomicznego krzesła biurowego, ale problem znacznie szerszy. Projektując i wyposażając biuro z myślą o ergonomicznych stanowiskach pracy musimy brać pod uwagę wszystkie czynniki kształtujące jakość środowiska pracy, między innymi: mikroklimat, oświetlenie, walory funkcjonalne mebli czy też dostosowanie mebli i wyposażenia do cech antropometrycznych użytkowników.
Rozmieszczenie elementów stanowiska pracy
Konstrukcja, wymiary i wyposażenie mebli mają bezpośredni wpływ na rozmieszczenie elementów stanowiska pracy. Dotyczy to między innymi rozmieszczenia sprzętu komputerowego, właściwego ustawienia monitora, odpowiedniej głębokości i kształtu biurka, czy też wygody korzystania z szuflad, szaf i regałów.
Walory funkcjonalne mebli
Walory funkcjonalne mebli to wszystko to, co ułatwia pracę i poprawia komfort siedzenia przy biurku. Wymienić tu należy między innymi: mechanizmy i regulacje krzesła biurowego, pozwalające na „dynamiczne” siedzenie i właściwe podparcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz łokci podczas pacy przy komputerze; wielofunkcyjne uchwyty na monitory, pozwalające na precyzyjne ustawienie monitora; panele ścianek działowych z listwami na organizery; szuflady z organizacją przestrzeni na prowadnicach z funkcją samodomykania, jak również rozprowadzenie okablowania z łatwym dostępem do gniazd zasilających. Dla osób spędzających szczególnie dużo czasu przy pracy biurowej wskazane jest korzystanie z biurek wyposażonych w funkcję szybkiej zmiany wysokości w zakresie umożliwiającym zarówno pracę w pozycji siedzącej, jak i stojącej. Takie rozwiązanie najskuteczniej chroni nasz kręgosłup.
Ochrona przed hałasem
Nadmierny poziom hałasu to jeden z podstawowych problemów współczesnych biur. Dotyczy to przede wszystkim powierzchni biurowych aranżowanych na planie otwartym. Ochrona przed hałasem to ograniczanie źródeł powstawania hałasu oraz wytłumianie hałasu zapobiegające jego rozprzestrzenianiu. Dobrze zaprojektowane meble biurowe mogą aktywnie oddziaływać na obydwa aspekty ograniczania hałasu. Wysokiej klasy nowoczesne okucia meblowe skutecznie eliminują hałas powstający przy energicznym zamykaniu szuflad i drzwi szaf biurowych (silent system). Odpowiednio zaprojektowane i wykonane ścianki działowe oraz tapicerowane panele międzybiurkowe bardzo dobrze wytłumiają hałas i zapobiegają jego rozprzestrzenianiu.
Dostosowanie mebli i wyposażenia do cech antropometrycznych użytkowników
Do prawidłowego zaprojektowania stanowiska pracy biurowej pod względem wygody użytkownika i funkcjonalności niezbędna jest znajomość wymiarów człowieka określanych mianem wymiarów antropometrycznych. Znajomość wymiarów antropometrycznych umożliwia właściwe zaprojektowanie powierzchni blatu roboczego, wielkości wolnej przestrzeni pod biurkiem, wysokości blatów oraz rozmieszczenia uchwytów i zamków w szafach. Z uwagi na dość znaczne różnice w wymiarach antropometrycznych poszczególnych użytkowników wskazane jest, aby wysokość blatów roboczych była regulowana, co umożliwia precyzyjne dopasowanie stanowiska pracy.
Akustyka biur
Nadmierny poziom hałasu to jeden z podstawowych problemów współczesnych biur. Hałasem przyjęto określać wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe lub szkodliwe dźwięki oddziałujące na narząd słuchu i inne zmysły oraz części organizmu człowieka. Hałas w pomieszczeniach biurowych powoduje odczucie zmęczenia, rozdrażnienie i kłopoty z koncentracją. Tym samym wpływa na obniżenie efektywności pracowników. Na negatywny wpływ hałasu narażeni są przede wszystkim pracownicy biur aranżowanych na planie otwartym oraz pracownicy działów call center. Źródła hałasu w biurze to między innymi hałas komunikacyjny dochodzący z zewnątrz, stały hałas od instalacji wentylacyjnej, hałas od wentylatorów sprzętu IT, hałas powstający przy użytkowaniu mebli biurowych (zamykane szuflady, drzwiczki itp.), ale przede wszystkim hałas generowany przez samych pracowników (rozmowy telefoniczne, rozmowy pomiędzy pracownikami). Według zaleceń międzynarodowych (norma międzynarodowa ISO 9241-6 dotycząca wymagań ergonomicznych dla stanowisk pracy z komputerami) poziom hałasu w pomieszczeniach biurowych przeznaczonych do prac koncepcyjnych nie powinien przekroczyć wartości 35-55 dB.
Walkę z hałasem, aby okazała się skuteczna, należy rozpocząć już na etapie projektowania biura. Ważny jest odpowiedni dobór materiałów, z których wykonane będą ściany, sufit i podłoga. Wszystkie te powierzchnie powinny mieć właściwości dźwiękochłonne, ograniczające odbicia fal dźwiękowych. Akustykę pomieszczeń biurowych można poprawić także już w trakcie użytkowania. Można do tego celu zastosować specjalne panele akustyczne wieszane nad stanowiskami pracy oraz okładziny ścian.
Bardzo istotna jest także właściwa aranżacja stanowisk pracy. Należy tu uwzględnić specyficzną organizację pracy w danym biurze, odpowiednio grupując stanowiska w zespoły robocze. Ustawienie stanowisk pracy względem tras komunikacyjnych i innych stanowisk w pomieszczeniu powinno być takie, aby eliminować powstawanie sytuacji akustycznych negatywnie wpływających na wydajność pracy. Konieczne jest też wydzielenie z przestrzeni otwartej miejsc do spotkań i rozmów za pomocą dźwiękochłonnych przegród. Coraz bardziej popularne jest też wykorzystywanie „budek telefonicznych” jako wydzielonych i wygłuszonych miejsc do przeprowadzania rozmów telefonicznych.
Kolejnym ważnym elementem dla ograniczenia hałasu w biurze są właściwie zaprojektowane i wykonane meble biurowe. Zastosowanie zaawansowanych technologicznie okuć meblowych eliminuje hałas powstający w trakcie użytkowania mebli. Szczególnie dotyczy to szuflad i drzwi meblowych z rozwiązaniem typu silent system. Elementy mebli biurowych powinny także ograniczać rozprzestrzenianie się i odbicia fal dźwiękowych. Ważne jest zastosowanie właściwie zaprojektowanych ekranów stanowiskowych, których funkcję pełnią wygłuszane panele międzybiurkowe oraz ścianki oddzielające stanowiska. Duże znaczenie ma nie tylko właściwa konstrukcja ścianek i paneli, ale także ich wysokość. W pomieszczeniach szczególnie narażonych na hałas jak np. call center nie wystarcza panele międzybiurkowe, konieczne jest stosowanie wyższych ekranów oddzielających stanowisko pracy.
W pomieszczeniach szczególnie narażonych na hałas należy zwrócić uwagę na wyeliminowanie efektu odbicia fal dźwiękowych od pionowych powierzchni mebli, zwłaszcza szaf biurowych. Często stosuje się panele tapicerowane mocowane do tylnych ścianek szaf ustawianych biurach o planie otwartym. Pozostaje jednak problem powierzchni frontowych szaf. Rozwiązaniem jest tu miedzy innymi zastosowanie akustycznych płyt meblowych. Opcja taka jest dostępna w szafach oferowanych przez Furniko. Fronty szaf są wówczas wykonane z specjalnych płyt PROAKUSTIK – innowacyjnego produktu opracowanego przez inżynierów niemieckiej firmy AKUSTIK PLUS oraz firmy EGGER. Dzięki unikalnej konstrukcji uzyskano dla tego materiału rewelacyjne właściwości w zakresie pochłaniania dźwięku (średni współczynnik pochłaniania dźwięku na poziomie 0,8).
Normy prawne
Wymagania dotyczące minimalnych warunków jakie musi spełniać stanowisko pracy biurowej określone są w polskim prawie w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998r., Dz.U.98.148.973). Obowiązują także ogólne regulacje określone przez Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Rozporządzenia te nakładają na pracodawcę obowiązek organizowania stanowisk w taki sposób, aby spełniały minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii w zakresie:
• ilość powierzchni przypadającej na jednego pracownika,
• mebli biurowych,
• oświetlenia,
• poziom hałasu,
• ogrzewania i wentylacji.
Meble biurowe muszą także spełniać warunki i wymagania określone w Polskich i Europejskich normach dotyczących tego typu produktów. Normy regulują szczegółowe parametry i tolerancje dotyczące wymiarów mebli oraz mechanicznych wymagań bezpieczeństwa. Każdy mebel biurowy przed wprowadzeniem na rynek powinien zostać poddany badaniom wytrzymałości i stateczności konstrukcji. Metody tych badań ściśle regulują określone normy.
Poniżej przedstawiamy wykaz podstawowych norm dotyczących mebli biurowych:
PN-EN 527-1:2011
Meble biurowe - Stoły robocze i biurka: Wymiary
PN-EN 527-2:2004
Meble biurowe - Stoły robocze i biurka. Mechaniczne wymagania bezpieczeństwa
PN-EN 527-3:2004
Meble biurowe - Stoły robocze i biurka. Metody oznaczania stateczności i wytrzymałości mechanicznej konstrukcji.
PN-EN 14073-2:2006
Meble biurowe. Meble do przechowywania. Wymagania bezpieczeństwa
PN-EN 14073-3:2006
Meble biurowe. Meble do przechowywania. Metody badań stateczności i wytrzymałości konstrukcji
PN-EN 14074 :2006
Meble biurowe. Stoły, biurka i meble do przechowywania. Metody badań wytrzymałości i trwałości części ruchomych